'Hoe de toekomst eruitziet, bepalen we zelf'
'Waar denk je aan als je aan de toekomst denkt? Aan vliegende auto’s, hypermoderne wolkenkrabbers en robots? Aan een wereld die geplaagd wordt door oorlogen, klimaatverandering en pandemieën? Of misschien zie je de toekomst rooskleuriger voor je; als een wereld waarin we op duurzame en vreedzame wijze met elkaar samenleven – met respect voor elkaar en de natuur. Wat al deze beelden met elkaar gemeen hebben, is dat we het simpelweg niet weten. De toekomst is immers ongrijpbaar en onzeker. Als futurist probeer ik dan ook niet de toekomst te voorspellen, zoals mensen nog weleens denken. Ik probeer hooguit een luikje open te zetten naar de toekomst.
Omgaan met onzekerheid
Onzekerheid is daarbij de constante. Hoe we omgaan met die onzekerheid is een van de vragen die mij fascineren. Hoe kunnen we de toekomst ondanks al die onzekere factoren toch actief onderdeel maken van ons leven? Van één ding ben ik namelijk overtuigd: hoe de toekomst eruitziet, bepalen we grotendeels zelf. Een van mijn favoriete uitspraken komt van de Amerikaanse schrijver Annie Dillard, die zei: "How we spend our days is how we spend our lives. What we are doing with this hour, and that hour, is what we are doing." Wat eet je, wat kijk je, wat lees je? Het zijn de keuzes die we vandáág maken – hoe klein ook – waarmee we de toekomst vormgeven. We hebben te maken met een enorme wooncrisis, met ruim driehonderdduizend woningzoekenden en een huizenmarkt waarin de prijzen en huren alsmaar stijgen. Niet alleen in Nederland, ook in andere Europese landen is het woningtekort nijpend. In een moordend tempo bouwen, bouwen, bouwen dan maar? Het lijkt een logische oplossing, maar er ligt een aanname in besloten: dat morgen hetzelfde is als vandaag. Dat noemen futuristen lineair denken, maar krijgen we daarmee de woningen waar mensen écht behoefte aan hebben? Behoeften liggen immers niet vast – die veranderen per mens, per levensfase, per tijdsgewricht.
Laat de onzekerheid wat meer toe
Onzekerheid naar eigen hand zetten
In plaats van deze onzekerheid uit de weg te gaan, kunnen we haar ook cultiveren, misschien zelfs wel omarmen. Door onszelf regelmatig de vraag te stellen: wat doet er echt toe? Op het eerste gezicht een simpele vraag, maar ook een die dwingt tot stilstand en reflectie. We moeten meer woningen bouwen. En we willen ook dat mensen goed wonen, in woningen die voldoen aan hun wensen, op plekken waar ze het goed hebben met elkaar. Wat is daarvoor nodig? Recentelijk sprak ik een ruimtelijk ontwerper over woningen waarbij alle muren flexibel waren; aan te passen aan de wensen van de bewoner. De keuken, woonkamer, slaapkamer: alles was veranderbaar, niks stond vast. Het is misschien niet de enige oplossing, maar wel een mooi voorbeeld van hoe je onzekerheid soms – letterlijk – naar je eigen hand kan zetten. Elke dag hebben we de kans om de toekomst vorm te geven. Probeer het lineaire denken af en toe los te laten, laat de onzekerheid wat meer toe. Het kan zomaar tot waardevolle nieuwe inzichten leiden.'
