Fotograaf Theo Baart is opgegroeid in Hoofddorp en woont en werkt er nog steeds. Lang zag hij Hoofddorp als een voorstad van Amsterdam, maar steeds meer is hij zich gaan beseffen dat hij in een metropoolregio woont. Maar wat is een metropoolregio?

Die vraag was aanleiding voor een drie jaar durende expeditie door Groot-Amsterdam. Van Westknollendam naar Havenstad, via Almere naar de Sluisbuurt in Amsterdam. Steeds kijkend vanuit de randen van de regio naar de grote stad. Hoe haakt het buitengebied bij de groeiende stad aan? In de zomer verschijnt het boek Groot-Amsterdam. Metropool in ontwikkeling waarin Theo Baart met fotografie en een reisverslag de bijzondere onderdelen toont van de Nederlandse variant op een metropool in ontwikkeling.

In acht routes laat hij de plekken zien die ingrijpend gaan veranderen of juist pas op de plaats maken door de stapeling van opgaven. Kaarten en datavisualisaties onder redactie van planologen Ton Bossink en Jurjen Tjarks vormen het fundament onder deze metropolitane verkenning.

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is een samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland en drieëndertig gemeenten. Het gebied strekt zich uit van Lelystad en Almere, via het Gooi naar de kust, en van de Beemster en Purmerend in het noorden, tot de ringvaart in de Haarlemmermeer in het zuiden.

De noodzaak om regionaal samen te werken – met name tussen stad en de omgeving – kwam op het moment dat veel Amsterdammers naar satellietsteden als Purmerend en Hoofddorp vertrokken. Zowel door de woon-werkrelatie als door het sociale en culturele leven bleven zij met de stad verbonden en was regionaal samenwerken nodig om de gebrekkige infrastructuur aan te pakken.

De urgentie om Amsterdam als regio te zien, neemt alleen maar toe. De regio staat ruimtelijk onder druk als gevolg van de energietransitie, klimaatopgave, veranderende mobiliteit, economische transitie en groei en het verstedelijkingsvraagstuk. De metropoolregio staat aan de vooravond van ingrijpende keuzes en moet in overleg en in samenhang antwoorden zien te vinden. De samenwerking is nodig, maar de besluitvorming blijkt weerbarstig. De belangen van de metropool sluiten niet altijd aan bij de lokale belangen.

De tentoonstelling van Theo Baart in het Burgerweeshuis laat één van de routes uit zijn boek zien. De route start in de Haarlemmermeerpolder en loopt tot aan Amstel III in Amsterdam Zuidoost. De tentoonstelling bestaat uit foto’s met teksten van Theo Baart en een kaart van de metropoolregio Amsterdam met daarop de toekomstige woningbouwopgaven gebaseerd op data van De Nieuwe Kaart van Nederland, RIGO, NWB en CBS. De blik vanuit het ommeland naar de stad, die Theo Baart voor zowel zijn boek als deze tentoonstelling gebruikt, refereert aan het verleden. Stedenbouwkundig ontwerper Cornelis van Eesteren gebruikte in 1935 voor zijn Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam (AUP) eenzelfde perspectief om naar de stad te kijken. Het AUP was een groot plan dat moest voorzien in ruim 110.000 nieuwe woningen vóór het jaar 2000. Het plan kan gezien worden als de voorloper voor het ontstaan van een metropoolregio.

De plek waar nu het Burgerweeshuis staat, was oorspronkelijk de Binnendijksche Buitenveldersche Polder. Met de aanleg tussen 1920 en 1940 van Amsterdam-Zuid waren al grote delen van deze polder geannexeerd, tot aan het Zuider Amstelkanaal. De locatie van het Burgerweeshuis markeerde vroeger de westkant van de voormalige Zuidelijke Wandelweg. Dit recreatiegebied ten noorden van de ringspoorbaan was aangelegd in de jaren 1917-1920 als tijdelijke groenvoorziening, in het kader van werkverschaffing. Inmiddels is er van een recreatiegebied weinig over en heeft de stad de ruimte ingenomen, wat ook weer heel actueel is. Het Burgerweeshuis vormt dan ook een toepasselijke achtergrond om de werken van Theo Baart te kunnen tonen.