Gebiedsontwikkeling brengt een duurzame leefomgeving dichterbij
‘Duurzaamheid is een onderwerp dat zich in hoog tempo ontwikkelt,’ zegt Jos de Vries, strategisch adviseur Energie & Duurzaam bouwen bij BPD. ‘Sinds 2015 is het in een stroomversnelling gekomen. Veel Nederlanders beseffen nu: we moeten iets doen.’ Vooral door een aantal snikhete zomers staat klimaatverandering op ieders netvlies. ‘Duurzaamheid’, als containerbegrip voor wat we aan die klimaatverandering kunnen doen, is maatschappelijk opgeschoven. De Vries: ‘Het gaat niet meer alleen om stoppen met aardgas. Het gaat ook om de aanpak van hittestress. Om groen in de stad, biodiversiteit, hergebruik van bouwmaterialen. Ook typerend: de aanpak van klimaatverandering heeft nu meer voor- én tegenstanders dan een paar jaar terug. Dat betekent: het is nu menens.’
Samen met Sladjana Mijatovic (manager Duurzaamheid) en Martijn van Gelderen (strategisch adviseur Milieu & Omgevingskwaliteit) vormt De Vries het Expertteam dat binnen BPD ontwikkelings- en projectmanagers én externe samenwerkingspartners ondersteunt bij het werken aan duurzaamheidsambities. Die ambities zijn eind 2020 tegen het licht gehouden en opnieuw geformuleerd. Onder de vlag Duurzaam versnellen zijn vier strategische pijlers geïdentificeerd: Klimaat en Landschap, Energie, Circulariteit en Mobiliteit. Aan de hand daarvan werkt BPD aan duurzame en gezonde leefomgevingen. De pijlers staan niet los van elkaar: duurzame gebiedsontwikkeling vraagt vooral om integratie. Om verbinding van kennis en oplossingen. Want ook de technologie verandert. Wat tien jaar geleden nog toekomstmuziek was (bouwen met hout), kan nu wel.
Duurzaam Versnellen
‘Met gebiedsontwikkeling dragen we bij aan het versnellen van de transitie naar een duurzame samenleving,’ zo vat Sladjana Mijatovic het samen. Talloze BPD-projecten laten dat inmiddels concreet zien. Proeftuin Erasmusveld in Den Haag bijvoorbeeld, bij de start gelanceerd als meest duurzame wijk van Nederland, wordt nu werkelijkheid. Of neem Kortenoord in Wageningen, een van de eerste wijken zonder aardgas. Het nieuwe dorp Reeve (bij Kampen) wordt gebouwd op een klimaatdijk, waarbij duurzaamheid wordt gecombineerd met natuurontwikkeling en wonen. ‘Dit soort projecten trekt de aandacht, omdat de urgentie zoveel groter is geworden,’ zegt Mijatovic. ‘Duurzaamheid is ook geen losstaand thema meer. We combineren het met de integrale aanpak van het woningtekort, met betaalbaarheid, met gezondheid, met ontwikkeling van het landschap. De aansturing is integraal geworden.’
Voorop blijven lopen
De koers zelf is niet veranderd, de manier van uitvoeren wel. Per pijler is concreet aangegeven wat over een paar jaar bereikt moet zijn. Zoals: ‘In 2025 zijn al onze gebieden aantoonbaar adaptief: bestand tegen wateroverlast, droogte en hitte’ (Klimaat en Landschap). Of: ‘In 2025 is de milieudruk door materiaalgebruik (MPG) 40% lager dan in 2018 en gebruiken we meer biobased en gerecycled materiaal’. Hieraan ging een nulmeting vooraf: hoe is het nu – en wat kan nog beter? Mijatovic: ‘We keken bijvoorbeeld concreet naar de energieprestaties van onze grondgebonden woningen en appartementen. Die prestaties waren goed, maar als we voorop wilden blijven lopen op de wet, dan moest er een tandje bij. Hetzelfde geldt voor hergebruik van materiaal en het toepassen van materialenpaspoorten. We blijven de lat hoog leggen.’
Er ligt een uitvoeringsagenda op tafel, gebaseerd op leren, doen, samenwerken en stimuleren. Het Expertteam werkt daar zelf hard aan, door beschikbare en nieuwe kennis te delen met collega’s, opdrachtgevers en samenwerkingspartners, of door te assisteren bij tenders en nieuwe projecten. Vooral samenwerken is belangrijk. Mijatovic: ‘Ook dat is veranderd. Partijen zoeken elkaar nu veel bewuster op, om samen projecten te doen of kennis over te dragen. Dat is een grote stap vooruit.’ Het sluit ook aan op andere elementen van de strategie van BPD. Martijn van Gelderen: ‘Wij werken aan integrale gebiedsontwikkeling. Dat betekent dat je de samenhang en samenwerking gericht opzoekt en de duurzame keuzes veel beter op gebiedsniveau – soms zelfs projectoverstijgend – moet maken.’
Duurzaam en betaalbaar
Minstens zo belangrijk is betaalbaar wonen. Hiertoe is BPD feitelijk op aarde. Dat thema staat zo mogelijk nog scherper op het netvlies van de consument, zeker nu op de woningmarkt óók sprake is van hittestress. Mijatovic: ‘Een duurzame woning is niet minder betaalbaar. Je kunt vaak juist meer hypotheek krijgen, of subsidie. De taxatie kan gunstiger uitpakken en een circulair gebouwde woning biedt op den duur misschien ook prijsvoordelen.’ Dat sluit aan op iets wat voor BPD vanaf het allereerste begin zwaar woog: duurzaamheid moet altijd concrete voordelen bieden voor de woningkoper. Qua prijs, comfort, gebruiksgemak of allemaal tegelijk.
De koppeling van duurzaamheid en betaalbaarheid is een cruciale stap. Daarom is schaalgrootte belangrijk, zegt De Vries. ‘Duurzaam ontwikkelen kost misschien meer tijd en geld. Maar als je op grote schaal kunt werken, wordt het betaalbaar. En laat werken op grote schaal nu juist de kracht zijn van BPD. De combinatie ‘Betaalbaar’ en ‘Duurzaam’ wordt nu nog vooral op gebouwniveau bekeken, maar hoe zit dat als je het op gebiedsniveau benadert? ‘Door duurzame oplossingen op gebiedsniveau toe te passen, kunnen we een grote bijdrage leveren aan verduurzaming van de samenleving. Wij kijken daarom naar het gebouw en de wijk, maar vooral naar het gebied.’
