Oud-IJmuiden: terug naar de oorsprong
Een levendige visserswijk, met winkeltjes, kroegen, kerken en hotels: zo stond Oud-IJmuiden (toen Nieuw-IJmuiden) al snel te boek, na de opening van het Noordzeekanaal in 1876. Veel van die levendigheid ging echter verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog en in de periode van sloop en nieuwbouw die volgde. In de tweede helft van de vorige eeuw slokten bedrijven vervolgens steeds meer ruimte op, waardoor het heldere, kenmerkende stratenpatroon vervaagde. In de loop van de tijd ging het havengebied verder achteruit. Het gebied telde eind vorige eeuw veel slecht onderhouden corporatiewoningen. En er waren bedrijven met activiteiten die het daglicht niet konden verdragen.
Halverwege de jaren negentig wilde de gemeente Velsen afrekenen met de verpaupering en het gebied nieuw leven inblazen. Het doel was om Oud-IJmuiden te transformeren naar een gebied waar wonen en werken goed samengaan. Een doel dat getuigt van ambitie: Oud-IJmuiden kent een hoge milieubelasting door de aanwezigheid van Tata Steel, aan de overzijde van het Noordzeekanaal. Daarnaast zorgen de bedrijven in de wijk en de veerboot naar Newcastle voor de nodige hinder.
Uitdagende opgave
‘Oud-IJmuiden mag gerust een zeer uitdagende opgave genoemd worden’, vertelt Ontwikkelingsmanager Martijn Hemmer van BPD. Hij is sinds 2013 bij het project betrokken. Al tien jaar daarvoor stapte BPD in, door zitting te nemen in de initiatiefgroep Oud-IJmuiden. Hierin waren, naast de gemeente, de corporaties Velison Wonen en Woningbedrijf Velsen vertegenwoordigd. BPD ontwikkelde in opdracht van de gemeente een stedenbouwkundig plan (gemaakt door stedenbouwkundige Liesbeth Brink) en een beeldkwaliteitsplan. In de kern: het zo kenmerkende stratenpatroon zou terugkeren. Voor de beeldkwaliteit diende de oorspronkelijke bebouwing als referentie. Het gebied moet ruimte bieden aan wonen én bedrijvigheid. Afgeleid van de provinciale opgave, werd uitgegaan van ongeveer 550 koop- en (sociale) huurwoningen, waaronder appartementen, terraswoningen en eengezinswoningen.
Vanaf 2004 begon BPD met de aankoop van gronden. Om de op papier soms tegengestelde doelen te kunnen verwezenlijken, spraken publieke en private partijen met elkaar in het Waterlandoverleg. Dit leidde in 2008 tot de Intentieverklaring Ruimte voor Wonen en Werken in IJmond. In dit convenant zijn onder meer maatregelen vastgelegd om de geluidsbelasting in de nieuwe woningen te beperken. Woningen aan de randen krijgen zogeheten dove gevels. In 2009 startte de bouw. Inmiddels zijn zo’n driehonderdvijftig van de vijfhonderdvijftig woningen opgeleverd. Door de terugkeer van het vooroorlogse stratenpatroon hebben de straten hun intieme karakter teruggekregen.
Aandacht voor detaillering
Architect Maarten Groenenveld van Just Architects: ‘Vanuit de straten heb je naar beide kanten de relatie met het water, waardoor je je altijd kunt oriënteren. De hogere appartementengebouwen aan de randen bieden bescherming tegen zeewind en geluid. Net als in de oudbouw, zijn er in de nieuwbouw veel woningen met een individueel karakter. Ook de grotere gebouwen zijn opgedeeld in afzonderlijke panden, waardoor de schaal anders wordt en beter past bij Oud-IJmuiden.’ Opvallend aan de architectuur is de aandacht voor detaillering. Dakranden die zijn opgesierd met een betonbandje of metselwerk, voordeuren die een extra accent hebben door een natuurstenen kader: er is veel gedaan om kwaliteiten van de bestaande bouw te vertalen naar nieuwbouw. Nu een groot deel van de wijk ‘staat’, ontwikkelt Oud-IJmuiden zich steeds meer tot een geliefd woongebied. Vooral bij mensen die van een beetje ruw en rauw houden.
Lange adem
Martijn Hemmer, tot slot: ‘Van begin af aan geloofden we in deze locatie, maar makkelijk was het niet. In de crisis hebben we de plannen moeten bijstellen, daardoor hebben we ook in die moeilijke tijd de voortgang erin weten te houden. Als in 2023 de laatste woningen zijn opgeleverd, zijn we twintig jaar bij dit project betrokken geweest. We kúnnen dit, omdat we als BPD een lange adem hebben.’
