Bescherming tegen water blijft altijd een keuze
‘In grensgebieden is het waterbeheer altijd een kwestie van samenwerken tussen twee landen. Dat is ook niet zo vreemd: als bijvoorbeeld een Rijndijk in Duitsland breekt, dan stroomt het water via een achterdeur Nederland in. Het is beslist niet zo dat er daardoor in Duitsland minder aandacht voor het probleem is − omdat het probleem zich vanzelf naar Nederland verplaatst. Wel hebben keuzes in Duitsland natuurlijk effect op Nederland. Daarom wordt er veel overlegd en worden afspraken gemaakt met Duitsland, de Duitse deelstaten en België over klimaatmaatregelen, dijkbescherming, maar ook over maatregelen over onttrekking van rivierwater tegen droogte, zoals bij de Internationale Commissie ter bescherming van de Rijn. Bescherming tegen het water blijft altijd een keuze. Hoeveel willen we investeren om de kans te verkleinen door dijken sterker, hoger en breder te maken? Maar ook: wat gaan we doen als het misgaat, waar en hoe willen we wonen en werken? Het is altijd een trade-off. Risico’s uitsluiten is lastig, maar we kunnen ze wel kleiner maken. Dit vraagt om investeringen en ruimte die je dan niet voor iets anders kan gebruiken.
Was de droogteperiode van 2018 een wake-upcall?
Met het oog op de klimaateffecten in de toekomst moet nog het nodige gebeuren om de waterveiligheid te borgen. Met het landelijke programma Ruimte voor de Rivier hebben we maatregelen genomen om water op te vangen. Maar verdere dijkversterking is en blijft nodig. Zonder die bescherming op te geven, moeten we ook kijken naar andere manieren om met de waterproblematiek om te gaan. We moeten bijvoorbeeld inschatten wat de gevolgen zijn van een dijkdoorbraak, op basis van een lokaal waterrisicoprofiel. Dat is iets wat ook kan worden meegenomen in nieuwe gebiedsontwikkelingen in risicogebieden. Bijvoorbeeld door evacuatieplekken in te richten in een nieuwe woonwijk.
We moeten onze omgeving zo inrichten dat we ermee kunnen leven zodat de risico’s aanvaardbaar zijn
Hoe kunnen we ons aanpassen?
We kunnen ons gelukkig prijzen dat we in Nederland de waterbescherming goed op orde hebben. Overheden hebben reeds maatregelen genomen die het risico van schade of slachtoffers door overstromingen enorm verlagen. Maar er is ook een keerzijde: het bewustzijn over onze waterbescherming is lager. Voor vorige generaties was het water een terugkerend gevaar, waarmee men moest leren leven. Tegenwoordig leven we meer dan ooit in een gecontroleerde, beschermde wereld waarin we lastig met extremen lijken te kunnen omgaan. Deze extremen zullen er echter altijd zijn en worden versterkt door de effecten van klimaatverandering. Die effecten zullen steeds zichtbaarder worden door extreme neerslag, droogte en soms hogere zee- en rivierstanden. Daar moeten en kunnen we mee leren omgaan, en we moeten onze omgeving zo inrichten dat we ermee kunnen leven zodat de risico’s aanvaardbaar zijn.’
Over Bas Kolen
Bas Kolen is directeur Onderzoek en Ontwikkeling bij HKV lijn in water, een adviesbureau op het gebied van waterbeheer. Daarnaast doet hij bij de TU Delft onderzoek naar de voorbereiding en respons op grote rampen, zoals overstromingen. Kolen studeerde Civiele Technologie en Management aan de TU Twente en promoveerde in 2013 op evacuatieplanning in overstromingsgebieden.
